سعیده اکبری 

اکنون می‌دانید که از شایع‌ترین عوارض قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده ابتلا به فیبروز کبدی است. اگر این حالت ادامه پیدا کند، سیروز کبدی ایجاد می‌شود و در نهایت خطر ابتلا به سرطان کبد را بیشتر می‌کند.

اکنون می‌خواهیم با جزییات بیشتر این دو بیماری را بررسی کنیم. با روزیاتو همراه باشید.

• تاثیر آلودگی هوا بر بیماری فیبروز کبدی

تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۰ در دانشگاه کپنهاگ بر روی یک مدل حیوانی و ابتلا به کبد چرب انجام شد نشان داد که مواد آلاینده‌ای مانند آنهایی که در دود و چوب وجود دارد می‌تواند منجر به آسیب اکسیداتیو شود و احتمال ابتلا فیبروز کبدی را افزایش دهد.

در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ در دانشگاه ملی چانبوک انجام شد، نقش آلاینده‌های هوا مانند ذرات ریز و کربن سیاه در ایجاد بیماری‌های کبد بررسی شد.

نتایج نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی سرعت ابتلا به فیبروز کبدی را افزایش می‌دهد که به تدریج کبد را از وضعیت سلامت به وضعیت بیمار دچار می‌کند.

• مدل حیوانی

این تحقیق بر اساس مطالعه روی یک مدل حیوانی بود که در سال ۲۰۰۶ توسط محققان دانشگاه شانگژی انجام شد. از آنجا که نتایج یکسانی ایجاد شد کاملا واضح بود که مواد آلاینده هوا از ریه‌ها به کبد سفر می‌کنند و تاثیر سمی بر بافت کبد داشته و در نهایت منجر به التهاب می‌شوند.

نتیجه: مواد آلاینده‌ای که در دود چوب وجود دارد مانند ذرات ریز و کربن سیاه منجر به التهاب کبد و اکسیداتیو بافت کبد می‌شود. بنابراین، آلودگی هوا خطر ابتلا به فیبروز کبدی را افزایش می‌دهد.

• تاثیر آلودگی هوا بر بیماری سیروز کبدی

سیروز عارضه‌ای است که در اثر آن کبد به دلیل آسیب درازمدت به بافتش به خوبی نمی‌تواند کار کند.

این آسیب معمولا با جایگزینی بافت سالم و نرمال کبد با بافت زخم ایجاد می‌شود؛ حالتی که در نتیجه التیام زخم بروز می‌کند. این بیماری معمولا به تدریج و طی چند ماه یا حتی چند سال در فرد شکل می‌گیرد.

سیروز بیشتر در اثر استفاده درازمدت از الکل، ابتلای قبلی به عفونت‌های ویروسی هپاتیت (نوع B و C) و حتی بیماری کبد چرب غیرالکلی در افراد ایجاد می‌شود.

چطور آلودگی هوا با ابتلا به سیروز در ارتباط است؟

بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۴ در مجله تحقیقات سم‌شناسی به چاپ رسید، محققان نقش مود آلاینده هوا در ایجاد بیماری‌های کبد را تحت بررسی قرار دادند.

نتایج تحقیقات نشان داد که چطور آلاینده‌هایی مانند ذرات ریز می‌توانند به طرز وحشتناکی بافت کبد را زخمی کرده و منجر به سیروز کبدی شوند.

دلیل اصلی ایجاد سیروز بر اثر آلودگی هوا می‌تواند شروع فیبروز کبدی باشد.

همان طور که تا اینجا گفتیم، فیبروز اولین مرحله از بیماری کبد است. وفتی زخم شدن به اندازه کافی رشد کرده بشد و عملکرد کبد به میزان زیادی نامطلوب شود سیروز کبدی شکل می‌گیرد.

• آلاینده‌ها

مواد آلاینده‌ای مانند ازون و ذرات ریز می‌توانید منجر به آسیب اکسیداتیو کبد شوند و سرعت فیبرو را تا حد زیادی افزایش می‌دهد و در نهایت منجر به سیروز می‌شود.

این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های ارتباطی روی سلول‌های کبد انباشته شود تا از آسیبی که باعث التهاب کبد می‌شود بکاهد.

اگر چه، وقتی این عارضه در درجات بالا ادامه پیدا کند بافت زخم شکل می‌گیرد که به طور کامل منجر به نارسایی کبدی می‌شود.

نتیجه: دلیل اصلی ابتلا به سیروز ناشی از آلودگی هوا ایجاد فیبروز بیش از حد در بافت کبد است. ذرات ریز مقصر ایجاد زخم‌شدگی زیاد در کبد می‌شوند.

• تاثیر آلودگی هوا بر ابتلا به نارسایی کبد

آلودگی هوا عملکرد کبد را کند می‌کند.

کبد انجام وظایف مختلفی را بر عهده دارد. کبد است که چندین نوع ماده شیمیایی مورد نیاز بدن را تولید می‌کند؛ مواد موجود در بدن را تجزیه و تصفیه می‌کند و به عنوان واحد ذخیره‌سازی مواد در بدن عمل می‌کند.

هپاتوسیت‌ها یا سلول‌های کبدی مسئول تولید بسیاری از پروتئین‌های بدن هستند که برای عملیات‌های مختلف بدن مانند فاکتورهای لخته کردن یا انعقاد خون لازم است.

کبد نقش مهمی در سم‌زدایی بدن با تغییر آمونیاک، از مشتقات واکنش‌های متابولیک در بدن، به اوره بازی می‌کند که توسط کلیه به شکل ادرار دفع می‌شود.

چطور آلودگی هوا منجر به نارسایی کبد می‌شود؟

در سال ۲۰۰۸، محققان مرکز پیشگیری و کنترل بیماری چین آزمایشاتی را بر روی مدل حیوانی انجام دادند تا تاثیر ذرات ریز آلاینده بررسی کنند.

تحقیقات نشان داد که ذرات ریز آلاینده سلول‌های سیستم ایمنی در کبد را فعال کرد و منجر به ترشح پیام‌دهنده‌های شیمیایی می‌شود که منجر به التهاب می‌شوند. در نتیجه، بافت کبد تحت تاثیر قرار گرفته و عملکردش با کاهش مواجه می‌شود.

تحقیقات دیگری که در مونیخ آلمان در سال ۲۰۱۳ انجام شد تاثیر آلودگی هو در آنزیم‌های کبد را مورد مطالعه قرار داد. نتایج نشان داد که مواد آلاینده‌ای مانند ذرات ریز و دی‌اکسید نیتروژن فعالیت آنزیم‌های اصلی کبد را تغییر می‌دهند و نقش مهم در متابولیسم دارند. در نتیجه، عملکرد کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

• تحقیقات دانشکده پزشکی مشهد

مطالعاتی که در سال ۲۰۱۶ توسط محققان دانشکده علوم پزشکی مشهد انجام شد به تاثیر آلودگی هوا بر سلامت انسان مخصوصا کبد پی برد. نتایج این تحقیقات نشان داد قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گازهایی مانند ازون انسجام و عملکرد بافت کبد را تحت تاثیر قرار می‎‌دهد.

به طور طبیعی سلول‌های هپاتیک با بافت غیرطبیعی زخم جایگزین می‌شود و عملکرد کبد را کاهش می‌دهد.

نتیجه: مواد آلاینده‌ای مانند ازون و ذرات ریز، منجر به التهاب کبد می‌شود، انسجام بافت کبد را تغییر می‌دهد، فعالیت آنزیم‌های کبدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، عملکرد کبد را کاهش می‌دهد و منجر به نارسایی کبدی می‌شود.