55Online.ir

حمیدرضا سروری

حکومت پرتغالیها در بخشهایی از غرب و جنوب هندوستان از سال 1505میلادی تا سال1961م، به درازا ‌انجامیده،هفت سال پیش از آغاز حکومت پرتغالیها در هند،واسکوداگاما(Vasco da Gama) دریانورد و ماجراجوی پرتغالی راه دریایی دست‌یابی به هند را کشف کرد. وی درسال1460میلادی درخانواده‌ای اشرافی درسینس(Sines)پرتغال به دنیا آمد. پدرش استوائو(Stevao) هم دریانورد بود،چند دهه پیش از واسکوداگاما دریانورد پرتغالی دیگری به نام هنریHenry))چند سفر موفقیت‌آمیز را به شمال و غرب آفریقا داشت. این سفرها نخستین گامهای پرتغال درتبدیل شدن به قدرت دریایی و امپراتوری تازه و نیرومندی به شمارمی‌فت که سرشار از حس ماجراجویی و در همان حال سودجویی بود. درسال1487میلادی بارتولومئو دیاز(Bartolomeu Dias) موفق به کشف این موضوع شدکه اقیانوس هند و اطلس به هم می‌پیوندند این موضوع مورد علاقۀ مانوئل شاه پرتغال بود او آرزو داشت سرزمینهای مسلمانان را اشغال و خود را به عنوان شاه اورشلیم معرفی کند ضمن این که می‌خواست از راه تجارت ادویه پول به دست آورد. به طورکلی دورۀ طلایی اکتشافها هنگامه‌ای بین نیمۀ سدۀ 15تا سدۀ17میلادی را دربرمی‌گیرد هنگامی که کشورهای اروپایی به دنبال راههای تجارت جهانی از راه دریا بودند بسیاری از این فعالیتها در ابتدا با تلاشهایی برای دستیابی به بازارهای ادویه در شبه قارۀ هند تقویت شد که درآن زمان به وسیلۀ حاکمان مسلمان مصر و از طریق دریای سرخ کنترل و هدایت می‌شد.تلاش ناموفق کریستوفرکلمبوس برای پیدا کردن مسیر دریایی از غرب به هندوستان منجر به کشف آمریکا درسال1492میلادی گردید اما در پایان واسکوداگاما بود که راه هند را پایه‌گذاری کرد،به کرانه‌های آفریقا سفرکرد و درسال 1498میلادی از راه اقیانوس هند به کالیکوت(Kozhikode) رسید. نخستین نایب السلطنۀ پرتغال در هند فرانسیسکو دِآلمیدا (Francisco de Almeida) درکوچی(Kochi) مستقر گردید و تا سال1752م،نام هند- پرتغالی(Portuguese India) یا به زبان پرتغالی(Estado da Índia) شامل تمامی جایگاه‌های پرتغالیها در اقیانوس هند بود که از جنوب آفریقا تا جنوب شرقی آسیا را در برمی‌گرفت و تمام این نقاط زیر نظر نایب‌السلطنه یا فرمانروای پرتغالی اداره می‌شد و مرکز این قلمرو درگوا جای داشت. در واقع گوا از سال1510میلادی به عنوان مرکز این قلمرو برگزیده شد و از آن پس به پایگاه اصلی پرتغالیها در شرق و مرکز فعالیتهای اقتصادی و بازرگانی آنها و جایگاهی برای ایجاد کلیساهای فاخر و پر تزیین تبدیل گشت. بسیاری از جهانگردان اسپانیایی،ایتالیایی،فرانسوی و بریتانیایی در نوشته‌های خود به این موضوع اشاره کرده‌اند که گوا در مقام مقایسه با شهرهای دنیای غرب چیزی کم نداشته است. در سال1752م،حکومت موزامبیک پرتغال فرمانروای جداگانه‌ای را برای خود برگزید و حکومت پرتغال در هند از ادارۀ حکومتی بر قلمرو پرتغالیها در ماکائو و تیمور هم دست کشید و قلمرو زیر نظر خود را به مالابار،دمان و دیو(Diu)،گوا و دَدرا نگارهاولی(Dadra and Nagar Haveli)محدود کرد. پرتغالیها دَدرا نگارهاولی را در سال1954م،از دست دادند و سال1961م،نیز سال پایان چیرگی آنها بر دیو،دمان و گوا بود. عنوان نایب السلطنه پرتغالی درگوا از آن فردی می‌شد که نجیب زاده باشد و در موردهای دیگر از مقام مسئول پرتغالی با عنوان فرماندار یا حکمران یاد می‌شد. تاق نصرت نایب السلطنۀ پرتغال درگوا در جادۀ اصلی روبروی کلیسای سنت کاجیتَن(St.Cajetan) درگوای کهنه در جاده‌ای جای گرفته که به رود ماندُوی(Mandovi) می‌رسد. تاق از سنگ گرانیت و به وسیلۀ فرانسیسکو داگاما نایب السلطنۀ پرتغال(1600-1597م)،ساخته شده است. فرانسیسکو داگاماFrancisco da Gama)) تاق را برای بزرگداشت نیای بزرگش واسکوداگاما ساخته و این موضوع درکتیبۀ پرتغالی درون تاق ذکر شده است. در نمای خارجی تاق پیکره‌ای سنگی از واسکوداگاما درون تاقچه‌ای به نمایش درآمده،سنگ نبشتۀ دیگری هم درون تاق وجود دارد که به موضوع تاریخی جدایی پرتغال از اسپانیا اشاره می‌کند. پرتغال در تاریخ پر فراز و نشیب خود در یک دورۀ60 ساله تحت سیطرۀ همسایۀ شرقی خود یعنی اسپانیا درآمد،در واقع جنگهای داخلی بین دودمانهای پرتغالی باعث شد تا در سال1580م،فیلیپ دوم شاه اسپانیا بر پرتغال چیره شود و مدت 60 سال بر پرتغال حکومت کند اما خیزش مردم که در سال1640م،آغاز گردید به این برتری پایان بخشید. در سوی دیگر تاق پیکره‌ای از یک زن دیده می‌شود که تاج بر سر دارد و جامگانی رسمی پوشیده،در یک دست شمشیری را نگه داشته و کتابی که باز است را در دست دیگر دارد،زیر پای او نیز فردی لمیده دیده می‌شود که او نیز جامه‌ای مجلل پوشیده است. گفته می‌شود هریک از نایب السلطنه‌های هند – پرتغال وقتی که به این مقام می‌رسیدند از زیر این تاق نصرت گذر می‌کردند تا ارادت خود را به واسکوداگاما نشان دهند.